EKRAN SÜRESİNİ ÇOCUKLARA NASIL ÖĞRETEBİLİRİZ ?

İçinde bulunduğumuz teknoloji çağında, çocukları korkutarak teknoloji kullanımından uzak tutmak yerine onlara kendilerini denetleme ve kontrol etme becerilerini geliştirmeyi, ekran sürelerini faydalı olarak nasıl değerlendirebilecekleri konusunda bilgilendirmeyi tercih etmeliyiz. 

Küçük yaşlardaki çocuklar ebeveyn kontrolüne daha çok ihtiyaç duyarlar. Ancak ilkokul ve sonrası yaş grubu çocuklar için ebeveyn kontrolü ne kadar sıkı olursa, çocukların kendilerini kontrol becerileri o kadar zor gelişecektir. Bu nedenle, çocukları korkutmak yerine ne kadar erken yaşlarda bilgilendirirsek o kadar çok sağlıklı ekran kullanımı alışkanlığı edinirler. Ekran süresinin giderek artması ve ekrandan uzak kalınca beliren yoksunluk belirtileriyle karşımıza çıkan ekran bağımlılığı ise genelde aile dinamiklerinden, zaman zaman da arkadaş çevrelerinden kaynaklanan sorunların bir dışavurumu olarak değerlendirilmelidir. 

Yetişkinler bile kendi ekran sürelerini yönetemezken çocukların ve ergenlerin kendilerini kontrol edip ekranı belirlenen zaman sınırlaması dahilinde kullanmalarını beklemek pek gerçekçi olmayacaktır. Ebeveynlerinin tüm gün instagramda fotoğraflara baktığını gören küçük bir çocuğun instagram hesabı açma isteğini yadırgamamak gerekiyor. Veya yemeğe cep telefonu olmadan oturamayan anne-babanın ergen çocuğundan telefonunu bırakıp masaya oturmasını istemesinin çatışmaya yol açması sürpriz olmaz. Bu nedenle, çocuktan beklediğimiz davranışlar için önce kendimiz iyi bir model oluşturmalıyız.

Yanı sıra çocuklara anlayabilecekleri bir şekilde beynin işlevlerini ve fazla ekran kullanımının bu işlevleri nasıl etkilediğini anlatabiliriz. Bunun için çocukların gelişimlerine uygun, beyin ve sinir sistemini anlatan kitaplardan faydalanabilirsiniz.

3-8 yaş grubu için bir jeton sistemi oluşturabilirsiniz. TV, tablet, cep telefonu, oyun, video gibi kullanımlar için farklı sayıda jetonlar belirleyip, hangi etkinliğin kaç jeton olduğuna ve çocuğun günde kaç jeton harcayabileceğine karar verin. Çocuğunuza her gün, kullanabilecekleri kadar jeton verip, haklarını kullandıkça jetonları geri alın. Kalan jetonlar bir sonraki güne aktarılmamalı, her gün jeton sayısı standart sayıya geri dönmeli. Burada önemli bir uyarı yapmak yerinde olacaktır; günlük standart jeton hakları bir ödül olarak değil, doğal kullanım hakkı olarak verilmeli. Ceza olarak da bu hak edilmiş jetonları geri almak yerine bonus jeton hakkından muaf tutulabilir. Bu jeton sistemi, çocuğun ekran süresini günün hangi saatinde ne için kullandığını somutlaştırmasına destek olarak kendilerini denetlemelerini sağlayacaktır. Ancak jetonlar ödül-ceza olarak kullanılırsa asıl amacına ulaşmayacaktır.

Dijital dünyaya alternatif etkinlikler oluşturarak, çocuğunuzu ekrandan uzaklaştırabilecek her türlü sosyal faaliyet için alternatif öneriler hazırlayabilirsiniz. Arkadaşlarıyla whatsapptan mesajlaşmak yerine onlarla telefonda ya da yüz yüze konuşabileceklerini hatırlatabilirsiniz. Çocuklarınızla günlük rutin aile oyun zamanı oluşturabilirsiniz. Doğada daha çok zaman geçirmelerini destekleyebilirsiniz. Birçok çocuğun sıkılmamak için ekranı alternatif olarak algıladıkları ve diğer seçeneklerin farkında olmadıkları için ekran bağımlısı olma yolunda ilerledikleri unutulmamalı.

Kaynakça: 

1. American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, (2020). Screen time and children.

https://www.aacap.org/AACAP/Families_and_Youth/Facts_for_Families/FFF-Guide/Children-And-Watching-TV-054.aspx

2. Milyan, A., (2021). Recommended screen time by age: here’s what the experts say.

https://screentimelabs.com/recommended-screen-time-by-age-heres-what-the-experts-say/

3. Ratini, M., (2021). How much screen time should kids have? Age by age guide.  

https://www.medicinenet.com/how_much_screen_time_should_kids_have_age_by_age/article.htm

4. Soderlund, A (2021). Teach your kids to manage their own screen time.

https://nurtureandthriveblog.com/screen-time-limits-for-kids/