ZEPETO

Uygulama Hakkında

Zepeto; oyun, sosyal medya ve üretimi bir araya getiren renkli bir mobil uygulama. Çocukların ve gençlerin kendilerine özel avatarlar (dijital karakterler) ve yaşam alanları oluşturarak sosyalleşebildiği bir dijital platform. Kullanıcılar oluşturdukları karakterlerle uygulama içindeki okul, kafe, oyun alanı gibi sanal ortamlarda dolaşabiliyor, arkadaşlarıyla buluşabiliyor ve eğlenceli vakit geçirebiliyorlar. Oyun, sohbet, içerik üretme gibi birçok özellik barındıran uygulama ücretsiz indirilebiliyor.

Çocuklar, tasarım becerilerini ve hayal güçlerini kullanarak saçını, göz rengini, kıyafetini hatta yüz şeklini bile seçebildiği kendi karakterini oluşturuyor ve yine kendi tasarlayabildikleri oda, bahçe ya da okul gibi sanal alanlarda bazı görevleri tamamlayarak vakit geçirebiliyorlar. İster sınırlı tutup sadece arkadaşlarıyla iletişim kurabiliyor isterlerse farklı sanal ortamlarda yeni insanlarla tanışabiliyorlar. İletişim yazılı ya da sesli yapılabiliyor.  Zepeto’da çocuklar kulüp kurabiliyor ya da başkalarının kurduğu kulüplere katılabiliyorlar. Ortak ilgi alanlarına göre bu kulüplerde sohbet ediliyor, etkinlikler yapılıyor, içerikler hazırlanıyor. Ama lezbiyenler kulübü gibi seçenekler olduğu ve buralarda yaşına uygun olmayan sohbetler yapılabildiği için her kulüp güvenli olmayabilir.

Zepeto aynı zamanda sosyal medya gibi de çalışıyor. Çocuklar avatarlarına dans ettirebiliyor, fotoğraf ya da video çekebiliyorlar. Bu içerikleri uygulama içinde paylaşabildikleri gibi Instagram veya TikTok gibi sosyal medya platformlarına da aktarabiliyorlar. Paylaşımlara beğeni, yorum ya da takip gibi etkileşimler gelebiliyor. Zepeto’da canlı yayın özelliği de var. Şu an Türkiye’den yayın açmak mümkün değil ama yurt dışındaki yayınlar izlenebiliyor. İzlerken yayıncıya mesaj yazılabiliyor ya da “sanal hediyeler” gönderilebiliyor. Bu hediyeler ise genellikle gerçek para ile alınan dijital ürünler oluyor.

Zepeto sadece zaman geçirilen bir uygulama değil, aynı zamanda üretim yapılabilen de bir yer. Çocuklar uygulamanın internet sitesine girip kıyafet, oda süsü ya da saç modeli gibi şeyler tasarlayıp uygulama içindeki mağazada satarak “Zem” adı verilen dijital para kazanıyorlar. Zem, uygulama içinde bazı görevleri tamamlayarak kazanılabiliyor ya da gerçek parayla satın alınabiliyor.

Ebeveyne Notlar

Zepeto, çocukların dijital dünyada kendilerini ifade edebileceği, içerik üretebileceği ve başka insanlarla iletişim kurabileceği renkli ve dikkat çekici bir uygulama. Avatar tasarlamak, oda düzenlemek, video ya da fotoğraf üretmek gibi özellikler, onların yaratıcılık ve hayal güçlerini geliştirmelerine, eğlenmelerine ve kendilerini ifade etmelerine katkı sağlayabilir. Kulüplere katılmak, ortak projelerde yer almak ya da yeni kişilerle tanışmak da iletişim kurma ve iş birliği becerilerini geliştirebilir. Ancak uygulamanın bu kadar çok yönlü olması, beraberinde bazı riskleri de getiriyor. Bu nedenle çocukların Zepeto’yu nasıl kullandığını takip etmek ve zaman zaman onlara rehberlik etmek önemli.

Uygulamayı kullanmak için bir yaş sınırı olsa da kimlik doğrulaması yapılmadığı için çocuğunuz, kendisinden çok büyük ya da küçük kişilerle aynı ortamda bulunabilir. Özellikle herkese açık sohbet alanlarında geçen konuşmalar her zaman çocuğunuzun yaşına uygun olmayabilir. Kimlerden mesaj alabileceği, gruplara kimleri davet edebileceği veya kimlerin etiketleyebileceği gibi konularda kısıtlamaların yapılabilmesi için ayarlarda bu fonksiyonların etkinleştirilmesi gerekiyor.

Zepeto’daki alışveriş sistemi de risk oluşturan bir başka alan. Görevlerle kazanılan “Zem” ya da gerçek para ile satın almaların yapılabilmesi, çocuğunuzun uygulama içinde tüketim odaklı yönlendirmelere maruz kalmasına neden olabilir. Ayrıca ilk karakter ücretsiz oluşturulabiliyorken, yeni bir karakter eklemek için ücretli işlem gerekmesi gibi detaylar da zamanla harcama isteğini artırabilir.

Zepeto'nun sosyal medya gibi çalışan yapısına da dikkat etmek gerekiyor. Beğeni almak, takip edilmek, güzel görünmek gibi şeyler çocukların ilgisini çekiyor. Özellikle ergenlik döneminde, bu tarz onay alma çabası; beden algısı, özgüven ve benlik değerini olumsuz etkileyebilir. Kusursuz görünen karakterlerle kendini kıyaslamaya başlamak çocuklar için zorlayıcı olabilir. Karakter oluşturmak için sunulan seçeneklerde yetişkinlere özgü kıyafetlerin ve yaşa uygun olmayan hareketlerin bulunması, hatta “sevgili olalım” ya da “otelde buluşalım” gibi ifadeler kullanılabilmesi de çocukların mahremiyet algısını zedeleyebilir ya da yaşlarına uygun olmayan konularla erken karşılaşmalarına neden olabilir. Bazı ortak alanlarda ve özel odalarda küfür, argo ya da cinsellik içeren ifadeler duyulabiliyor. Bu dil çocuklar için zamanla normalleşebilir ve taklit davranışlara yol açabilir. Uygulamada engelleme ya da şikâyet etme seçenekleri olsa da bu içeriklere maruz kalma ihtimali tamamen ortadan kalkmıyor. Uygulama aynı zamanda çocuklara içerik üretme ve bu içerikleri satma fırsatı da sunuyor. İlk bakışta yaratıcı bir alan gibi görünse de üretimin odağı çoğu zaman “kaç kişi beğendi” ya da “ne kadar kazandım” gibi kriterlere kayabiliyor. Bu da çocuğun henüz hazır olmadığı dijital popülerlik, kazanç ve rekabet duygularıyla erken tanışmasına neden olabilir. Bu nedenle çocuğunuzun kimlerle konuştuğunu ve nerelerde zaman geçirdiğini düzenli olarak kontrol etmeniz önemli.

Zepeto’daki bazı dijital odalarda büyük ekranlarda videolar oynatılıyor. Bunlar kimi zaman müzik klipleri, kimi zaman ürün tanıtımları ya da YouTube, vlog gibi içerikler olabiliyor. İzledikleri bu videolar onları tüketime yönlendirebilir ve YouTube gibi denetimsiz platformlara yönelmelerine neden olabilir. Mağaza kısmında bilinen giyim markalarının dijital ürünleri yer alıyor. Çocuklar, bu markalara özenebilir ve “bunları giyersem daha havalı olurum” gibi bir düşünceye kapılabilirler. Parayla saygı kazanma fikri zamanla değer algılarını da değiştirebilir ve küçük yaşta tüketim baskısıyla tanıştırabilir.

Uygulamadaki bazı odalarda alkol şişelerine benzeyen objelere rastlamak da mümkün. Bu da çocuklarda merak uyandırabilir ve fark etmeden alkol kullanımını normalleştirebilir.

Zepeto, sürekli güncellenen içerikleriyle çocukları ekran başında tutmaya çalışıyor. Uzun süre bu dünyada kalmak, çocukların gerçek hayatla olan bağlarını zayıflatabilir. Okul, sorumluluklar, aileyle zaman geçirmek gibi konular aksayabilir. Bu nedenle kullanım süresi sınırlanmalı ve günlük hayattaki sosyal etkileşimlerle desteklenmeli.

Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda, Zepeto, rehberlik edildiğinde çocukların yaratıcılık ve dijital becerilerini geliştirebilecek bir platform olsa da denetimsiz kullanımı gelişimsel, duygusal ve sosyal riskler taşıyor. Bu nedenle çocuğunuzla burada yaşadığı deneyimleri konuşmanız ve sadece sınır koymakla kalmayıp onlarla birlikte bu dünyayı keşfetmeniz önemli. Uygulamanın resmi yaş sınırı 13 olsa da içerdiği sosyal ve tematik içerikler nedeniyle 16 yaş ve üzeri kullanıcılar için daha uygun olduğunu göz önünde bulundurmalısınız.

ÇİÇEK Öneriyor

Zepeto'yu önce kendiniz deneyimleyin. Kendi karakterinizi oluşturun, alanları gezin, sohbetleri gözlemleyin. Böylece çocuğunuzun nelerle karşılaşabileceğini doğrudan anlayabilir ve daha bilinçli rehberlik edebilirsiniz.

Uygulama içinde “kim mesaj atabilir, kim takip edebilir, kim odanıza girebilir” gibi ayarlar var. Bu bölümleri çocuğunuzla birlikte inceleyin ve gerekiyorsa sadece tanıdığı kişilere izin verin. Böylece tanımadığı kişilerle iletişim kurma riski azalır.

Zepeto’nun içerikleri oldukça cezbedici ve uzun süre uygulamada kalma isteği uyandırıyor. Günlük ekran süresini birlikte belirleyin. Örneğin, “Zepeto için günde 30 dakika yeterli” gibi net bir kural işe yarayabilir.

Açık sohbet alanlarında bazen uygun olmayan kelimeler ya da konuşmalar geçebiliyor. Çocuğunuzun kimlerle, ne üzerine konuştuğunu zaman zaman gözden geçirmeniz onun hem güvenliği hem de sağlıklı iletişim becerisi açısından önemli.

Uygulama içinde kazandığı Zem adı verilen sanal paranın yeterli olmadığı durumlarda çocuğunuz gerçek para ile alışveriş yapma ihtiyacı hissedebilir. Uygulama içi satın alımları sınırlandırmak için cihazdan “satın alma izni” ayarlarını kapatabilir veya şifre koruması koyabilirsiniz.

Karakterler kusursuz, kıyafetler hep şık. Bu unsurlar çocuğunuzun “gerçek hayattaki görünüşünü” sorgulamasına yol açabilir. Onunla dijital dünyadaki dış görünüş baskısı hakkında konuşun. Karakter ve davranışların, görüntüden çok daha değerli olduğunu vurgulayın.

Çocuğunuz Zepeto’da argo dil, cinsellik çağrışımları ya da yetişkinlere özgü temalarla karşılaşabilir. Bu tarz durumlarda size haber vermesini söyleyin ve uygulama içinden “şikâyet et” ya da “engelle” butonlarını nasıl kullanacağını gösterin. Rol yaparken flörtleşme veya rahatsız edici davranışlarla karşılaştığında ekran görüntüsü alarak engelleme/şikâyet fonksiyonlarını kullanabileceğini anlatın.

Gençlerle “denetleyici” değil, “ilgilenen” bir bakış açısıyla iletişim kurmak en etkilisidir. İçeriklerde nelerle karşılaştığına ilişkin sorular sormak ve uygulamayı birlikte deneyimlemek bu bağı güçlendirir.